- Geschreven door Huibert Veth, Omroep Gelderland
Arnhem belooft meer openheid
- Ankeiler: Zwartgelakte pagina's en onvolledige dossiers wanneer burgers of journalisten om informatie vragen, zijn binnenkort verleden tijd binnen Arnhem. Dat belooft wethouder Maurits van de Geijn.
ARNHEM - Zwartgelakte pagina's en onvolledige dossiers wanneer burgers of journalisten om informatie vragen, zijn binnenkort verleden tijd binnen Arnhem. Dat belooft wethouder Maurits van de Geijn. De nieuwe grondhouding van de gemeente wordt dat alle informatie in principe openbaar is. Alleen in hele specifieke gevallen mag de lakstift er nog bij worden gepakt, maar dan moet dat wel goed worden uitgelegd.
Volgens de Wet open overheid (Woo) hebben inwoners het recht op informatie die zij van de overheid vragen. Toch levert de afhandeling van dit soort Woo-verzoeken regelmatig de nodige frustraties en gefronste wenkbrauwen op. Zo was er onlangs een Woo-verzoek van Omroep Gelderland over de renovatie van het gemeentehuis waarbij bleek dat een oud-wethouder geen enkel smsje of appje meer zegt te hebben over een jarenlang lopend dossier. Rondom het veelbesproken schandaal van het Arnhemse discriminatierapport werden er dossiers vrijgegeven die vrijwel volledig waren weggelakt.
Eerder deze week kwam ook de landelijk overheid negatief in het nieuws omdat er opnieuw documenten opdoken over de toeslagenaffaire die al lang openbaar hadden moeten zijn. "Dit is geen manier om de regering te controleren", constateerde Kamerlid Pieter Omtzigt daarover. Volgens Omtzigt kan het niet anders dan dat de hoge ambtenaren de mail bewust hebben achtergehouden. Parlementariërs vragen zich af wat ze nog kunnen doen om ambtenaren te dwingen alle informatie te leveren.
"We ervaren allemaal dat het heel onduidelijk is wat er nu verstrekt moet worden bij Woo-verzoeken", legt Van de Geijn uit. Dat zit hem volgens de wethouder met name in de 'persoonlijke beleidsopvattingen' die buiten de Woo gelaten mogen worden. "Whatever that may be", maakt Van de Geijn de vaagheid van deze term duidelijk. "Daardoor worden er zoveel dingen weggelakt, waardoor het lijkt alsof de overheid allerlei dingen geheim wil houden."
Daar wil Van de Geijn vanaf. "Veel overheden kiezen ervoor die persoonlijke beleidsopvattingen niet te delen. Arnhem tot nu toe ook. Dat willen wij nu veranderen." De komende tijd gaat de wethouder werken aan onder meer instructies en trainingen om die nieuwe werkwijze ook goed binnen de ambtelijke organisatie te laten landen. "Mocht je daar vanaf willen wijken, moeten daar hele zwaarwegende redenen voor zijn die ook getoetst kunnen worden."
'Bang voor gedoe'
Het risico van deze verandering is volgens Van de Geijn wel dat als persoonlijke beleidsopvattingen van ambtenaren tot negatieve publicaties in de media of politieke ophef leiden, ambtenaren terughoudender kunnen worden met hun adviezen. "Omdat ze wellicht bang zijn dat daar gedoe over komt."
Desondanks kiest Van de Geijn toch voor het openbaar maken, omdat maximale transparantie voor hem zwaarder weegt. "Het is ook aan bestuurders om voor hun medewerkers te gaan staan en duidelijk te maken dat ook out of the box-denken altijd welkom is, ook wanneer dat rumoer geeft."
'Wel heel veel weggelakt'
Ook zelf erkent de wethouder bij verschillende Woo-verzoeken wel eens zijn wenkbrauwen te hebben opgetrokken omdat er wel heel veel werd weggelakt. "Dat is geen verwijt aan onze ambtenaren, want daar sta ik achter. Die hanteren de richtlijnen zoals wij ze nu hebben. Wij vinden alleen dat die veel te breed worden geïnterpreteerd."
Met de nieuwe richtlijnen zou dat weglakken 'nog maar heel weinig' moeten gebeuren. "Alleen de namen van ambtenaren ofzo, of van derden als daarbij belangen in het geding zijn."
Hoe de wethouder aankijkt tegen het probleem van documenten, apps of mails die helemaal niet openbaar worden gemaakt? En of de wethouder begrijpt dat het vertrouwen in de overheid door dat soort incidenten daalt? De oplossing daarvoor ligt volgens Van de Geijn toch in het laten zien dat je zo transparant mogelijk wilt zijn. "We hebben als overheid, en dus ook Arnhem, wat te doen om niet meer in situaties terecht te komen waarin je het gevoel krijgt dat er informatie wordt achtergehouden."
'Kwaadwillende individuen'
Van de Geijn erkent dat het erg afhankelijk blijft van het gedrag van verschillende ambtenaren en (oud-)bestuurders of dat ook bereikt wordt. "Zolang je van de overheid vraagt om zelf die informatie op te hoesten, kan altijd de vraag blijven bestaan of je nu wel alle informatie hebt." Tegelijk wil hij ook kijken naar technische oplossingen waardoor dingen niet meer kúnnen verdwijnen. "Maar kwaadwillende individuen kunnen altijd kwaad doen. Zolang er geen 'nationale onafhankelijke Woo-recherche' is, moeten we het allemaal zelf doen. Daarin is dit een hele belangrijke stap."
